Interneti në Shqipëri

Titulli: Interneti në Shqipëri Wed 12 Mar 2008 - 18:32

Shqipëria renditet në vendin e 42-të në Evropë (në vend të 107-të në rang botëror) për nivel përdoruesish dhe infrastrukture shërbimesh interneti. Në Evropë kemi lënë pas vetëm Moldavinë, e cila renditet në fund të listës.
Edhe në rajon nuk jemi më mirë se më gjerë.
Në rajonin e Ballkanit renditemi të parafundit për përqindjen e numrit të përdoruesve të internetit, ndërkohë që vetëm Serbia qëndron më poshtë. Gjithsesi, Shqipëria është e fundit për nga numri i abonentëve përdorues aktivë të internetit.

Shqipëria përballë botës së internetit

Koha kur interneti konsiderohej luks që jo gjithkush mund t’ia lejonte vetes, duket se ka shkuar njëherë e mirë në thuaj-se gjithë botën. Ndërsa këtu në Shqipëri, si shumëçka tjetër, interneti vazhdon ende të mbetet i lakmuar, por jo i kapshëm nga të gjithë. Përkundër nevojës për të qenë të lidhur online me botën, për çfarëdolloj arsyeje qoftë kjo, lidhjet e internetit ende nuk janë përhapur në masivitet.
Duket se arsyeja kryesore për këtë nuk është mungesa e kulturës informatike, ndonëse kjo nuk është pa vend. Ngërçi më i madh që i tremb shqiptarët për të patur një lidhje interneti në shtëpi është pikërisht raporti i kostos së këtij shërbimi me të ardhurat familjare. Pra, kultura e përdorimit të internetit është kushtëzuar nga llogaritë e thjeshta se si të shtyhet muaji me të ardhurat që merren.
Në vendin tonë çmimet mbeten ende më të lartat krahasuar me vendet fqinje. Në Kosovë, iPKO ofron linja broadband për një linjë 512 Kbps (transfertë pa limit) 14.95 EUR, ndërkohë që të njëjtën linjë minimalisht në Shqipëri e gjen për 19.5 euro, ndërsa ka edhe kompani që e ofrojnë për 12.000 Lekë/Muaj.
Ka dhe të tjerë elemente që ndikojnë në këtë “varfëri”: duhet thënë se në Shqipëri thuajse nuk ekziston e-commerce! Ne të ZERO nuk jemi në gjendje të vlerësojmë nëse përdorimi i ulët i internetit ka sjellë mungesën e kësaj forme mjaft komode të shitblerjes, apo nëse mungesa e e-commerce ka bërë që përdoruesit e internetit në Shqipëri të jenë në nivelet më të ulëta në Evropë. Edhe shërbimet publike të ofruara nëpërmjet sistemit e-government janë në hapat fillestare, gjë që natyrisht nuk mund të ndikojë në shtimin e numrit të përdoruesve të internetit.
Gjithashtu, ia vlen të theksohet se përmbatja e faqeve shqiptare në internet është mjaft e varfër dhe në rast se nuk di një gjuhë të dytë, nuk mund të joshesh për të lidhur internet në shtëpi. Faqet më të vizituara janë ato të lajmeve, të cilat pasurohen orë pas ore, dhe forumet, ndërkohë që faqet e tjera përgjithësisht pasurohen shumë rrallë. Ato faqe që kanë më shumë klikime frekuentohen në numër më të madh nga shqiptarët që jetojnë jashtë vendit.

Përdoruesit dhe tregu

Deri në fund të viteve ’90 në Shqipëri interneti përdorej ekskluzivisht nga institucionet qeveritare, organizmat ndërkombëtare, institucionet universitare dhe organizatat jofitimprurëse.
Fillimi i liberalizimit të tregut të telekomunikacioneve solli që në lojë të futeshin shumë konkurentë që rritën numrin e përdoruesve të internetit. Por kostot e përdorimit në këtë periudhë kanë qenë të larta dhe jo lehtësisht të përballueshme nga përdoruesit e zakonshëm. Dalja e teknologjive të reja dhe adaptimi i tyre në Shqipëri ka shënuar një hap përpara në rritjen e nivelit të përdoruesve të internetit, por gjithsesi, jemi sërish disa hapa mbrapa krahasuar me kontinentin. Problemi ka qenë se tregu i telekomunikacioneve në Shqipëri ka qenë i mbyllur, i kontrolluar, dhe i diktuar nga operatorët e mëdhenj. Një rritje drastike shtatëfish në numrin e përdoruesve është hasur në vitet 2006-2007. Atë që politika s’e ka sjellë për shumë vite, e solli liberalizimi i tregut. Në këtë mënyrë, vitet e fundit është lehtësuar shumë marrja e liçencës dhe veprimtaria si operator telekomunikacioni, dhe si rrjedhojë është rritur niveli i investimeve në këtë fushë, duke sjellë një rritje të mëtejshme në numrin e përdoruesve. Por më e rëndësishmja është përmirësimi i teknologjisë dhe zgjerimi i ofertës së shërbimit internet.
Sot mund të gjesh më lirë linjën e internetit ADSL, sesa mund të gjeje pak vite me parë vetëm koston fikse të lidhjes Dial Up.

Numri i përdoruesve të internetit është rritur kohët e fundit për një sërë arsyesh:
- Liberalizimi i tregut të telekomunikacioneve
- Rritja e blerjeve të kompjuterëve
- Njohurive informatike në rritje
- Kërkesa më e madhe për komunikim
- Shtimi i të ardhurave financiare

Në një situatë të tillë, ka ndryshuar edhe orientimi i veprimtarisë së operatorëve të internetit. Para disa vitesh, klientët e ISP-ve në Shqipëri ishin vetëm organizatat dhe kompanitë, ndërsa sot, në fokusin e ofruesve të internetit është përdoruesi i thjeshtë familjar. Dhe kjo ka sjellë atë që kompanitë ofruese të internetit të investojnë më tepër në infrastrukturë, duke zgjeruar zonën e mbulimit me shërbim, dhe numrin e klientëve të tyre.
Çështja është që shërbimi i ofruar nga ISP-të, edhe pse në dukje me çmime dhe cilësi të përafërta, mbetet për t’u parë konkretisht përpara lidhjes së kontratës. Shpesh linja e Internetit, kryesisht për përdoruesit familjarë, ndahet midis disa përfituesve të shërbimit, dhe kjo e ul shumë shpejtësinë, krahasimisht me atë që kompanitë paraqesin. Pra, ka ISP që linjën e ndarë (shared) e ndajnë midis dy përdoruesve, e të tjera që nuk është çudi ta çojnë këtë numër deri në tridhjetë.

Vlen të përmendet sërish liberalizimi i tregut, i cili po u jep operatorëve të rinj dhe ekzistues mundësinë e ofrimit të shërbimeve të integruara të telekomunikacioneve. Në këtë mënyrë, disa kompani kanë filluar të ofrojnë njëkohësisht së bashku shërbimet Internet + Telefoni + TV.
Rritja e përdoruesve të internetit ka ardhur në përpjesëtim të drejtë me rritjen e liberalizimit të tregut, shtimin e konkurrencës dhe adaptimin e teknologjive të reja.

Por, mundim jo i vogël për konsumatorin e zakonshëm është përzgjedhja e kompanisë optimale për të lidhur një kontratë. Nuk është e tepërt të thuhet se është një mishmash i vërtetë i të përpjekurit për të gjetur kompaninë më të mirë në Tiranë, duke qenë se shumica e tyre e ushtrojnë kryesisht në kryeqytet aktivitetin e tyre.
Por duhet thënë se kompanitë më të mëdha punojnë me seriozitetin më të lartë, dhe ZERO ka mbledhur informacione të detajuara se çfarë shërbimesh mund të shfrytëzoni dhe cilat janë më të mirat në rastin tuaj. Vlerësimin jua lëmë juve bazuar në vendndodhjen dhe kërkesat tuaja!

OPERATORËT
Mjeti për të lidhur sa më shumë Shqipërinë me botën e internetit dhe gjithë përfitimet që sjell kjo lidhje varet kryesisht nga tregu i kompanive ofruese të këtij shërbimi.
Pavarësisht nga problemet teknike e logjistike, kompanitë shqiptare që ofrojnë shërbimin e internetit kanë bërë hapa të mëdha. Numri i tyre është vazhdimisht në rritje, cilësia e shërbimit gjithashtu, por nyja më e rëndësishme për konsumatorin mbetet gjithsesi çmimi. Enti Rregullator i Telekomunikacioneve ka dhënë liçensa për rreth 30 kompani ISP ofruese të linjave të internetit, të cilat ndahen në kombëtare, rajonale, lokale dhe POP (i limituar në 50 pajtimtarë).
Por ndryshe nga shumë fusha të tjera të biznesit, ofruesit e shërbimit të internetit në Shqipëri kanë dhënë shenja se janë në një konkurrencë reale. Për shembull, It-Tel sjell teknologjinë e re të internetit nëpëmjet linjave elektrike brenda shtëpisë, pa shtuar kabllo shtesë. Ndërsa ASC, e formuar prej pak kohësh po shtrihet në të gjithë kryeqytetin e Shqipërisë, me synimin e ofrimit të shërbimeve të integruara Internet + Telefoni + TV.
Tregu ka operatorë me profile të ndara klientele. Për shembull ABCom, i pari ISP në Shqipëri, ka në fokus shërbimin ndaj biznesit, ndërsa AlfaCable është e orientuar nga klienti familjar.

Edhe pse janë rreth 30 kompani të liçensuara për të ofruar shërbimin internet, shumë prej tyre janë të pakonsoliduara në treg. Aktorët kryesorë të tregut shqiptar ne i kemi paraqitur në tabelat në faqen në vazhdim, së bashku me ofertat përkatëse të shërbimeve të ofruara prej tyre.

Shtrirja gjeografike

Nëse do të ndërtonim një hartë të përdorimit të internetit në Shqipëri, do paraqisnim zonën e Tiranës me ngjyrë të kuqe dhe pjesën tjetër të Shqipërisë me ngjyrë të zbehur. Tirana, është epiqendra e ofruesve/kërkuesve të shërbimit të internetit. Aksesi në internet është i mundur për çdo qytet të Shqipërisë, por dobësia e shërbimit (kosto e lartë për nivel shërbimi që merret) e shkurajon përhapjen në masë të përdorimit të tij në rrethe. Albtelecom është kompania e vetme me shtrirje në të gjithë Shqipërinë e që ofron shërbimin internet në çdo qytet. Shërbimi bazë që ofron Albtelecom është linja Dial Up, që përmbush nevojat minimale të përdorimit të internetit (përdorimi i postës elektronike dhe shfletimi i faqeve ueb).
Në Shqipëri deri në fillim të vitit 2007, interneti përdorej prej rreth 15.3% e popullësisë, nivel depërtimi që në Evropë është i parafundit, para Moldavisë.
Por dallohet qartë që Shqipëria, në periudhën 2006-2007 ka një rritje të dukshme të përdoruesve të internetit, gjë që të bën të mendosh se tregu ka marrë frymë lirisht, dhe kompanitë janë përqëndruar realisht në identifikimin dhe plotësimin e kërkesës së klientëve.