DEFINICIONI
Me narkomani kuptojmė dėshirėn jonormale dhe tė zgjatur qė manifestohet nga disa individ pėr lend ( substanca ) toksike ose drogė , tė cilat i kanė njohur aksidentalisht ose tė cilat i pėrdorin vullnetarisht duke kėrkuar prej tyre efekte : qetėsuese , euforizante ose dinamike dėshirė kjo qė bėhet shumė shpejt njė zakon tiranik dhe qė ushtron nė formė tė padiskutueshme nė rritjen e progreseve tė dozave.
VARĖSIA NGA DROGAT
1.DEFINICIONI
Droga ėshtė njė substance toksike e cila mund tė ndryshoj gjendjen e vetėdijes.
HISTORIKU
Pėrdorimi mė i vjetėr mendohet tė ketė filluar nė Mesopotami mija vjetė para epokės sonė, ndėrsa nė Greqinė antike pėrdorej lėngu i opiumit.Rreth vitit 1000 tė epokės sonė opiumi pėrdorej gjithashtu nė Kinė dhe Orient.Nė Evropė droga fillon tė pėrdoret nė shekullin XIX.Evropa e shekullit XIX dispononte mjaft tė dhėna pėr drogat , nė veēanti pėr Opiumin dhe Kanabisin , qė pėrdoreshin nė mjediset intelektuale dhe aristokrate.Nė periudhėn midis viteve 1950 1960 droga vėrshon botėn bashkėkohore si krizė depressive e rinisė , janė vitet e njė lėvizje antikulturore.
2.LLOJET E DROGAVE DHE KARAKTERISTIKAT
Marihuana ėshtė njė pėrzierje nė ngjyrė tė gjelbėr apo tė hirtė e luleve dhe gjetheve tė copėzuara e tė thara tė bimės Kanabis Sativa.
Hashashi prodhohet nga ekstrakti i rrėshirės sė Kanabisit.
Kokaina ėshtė njė pluhur i bardhė qė del nga gjethet e bimės Coca tė Amerikės Jugore.
Heroina ėshtė nėnprodukt i morfinės , njė substance me origjinė natyrale e nxjerrė nga boēja e bimės sė Opiumit.Pėrgjithėsisht shitet nė formė pluhuri me ngjyrė tė bardhė ose ngjyrė kafeje ose si njė substance e zezė e ngjitshme.
Amfetaminat janė lėndė sintetike.
Halucinogjenėt njihen mbi 600 mijė lloje tė bimėve halucinatore nė botė.Afėrsisht 60 prej tyre pėrdoren dhe janė pėrzgjedhur nga njeriu pėr nga pėrparėsitė halucinatore qė kanė.
Solvantet kuptojmė tretėsit , ngjitėsit , llaqet , eterin , trikloretilenin , benzenin etj.
Opiumi ėshtė njė lėndė narkotike nė formė tė lėngut qumėshtor qė nxirret nga prerja e kapsollės sė njė bime ende tė papjekur tė quajtur Papever Somniferum.Fjala Opium rrjedh nga greqishtja qė do tė thotė Lėngė.
3.MĖNYRAT E MARRJES SĖ DROGAVE
Drogat merren nė mėnyra tė ndryshme dhe varet nga lloji i drogės si dhe ndikimi i saj.
P.sh. drogat e forta dhe me ndikim tė shpejtė siē janė Heroina , Kokaina merren pėrmes tė thithurit nga hunda si dhe me injektim nė venė , kurse drogat e tjera si Marihuana Hashashi , Opiumi merren me anė tė thithjes sė tyre nė formė cigareje ose nė formė ēaji apo gjethet e pėrtypura .Drogat sintetike siē quhen drogat e pėrpunuara kimikisht pėrdoren mė shumė nė formė tabletash dhe kėto kryesisht pėrdoren nė mjekėsi pėr qėllime terapeutike.
4.EFEKTET E DĖMSHME NĖ ORGANIZĖM
Varėsisht nga lloji dhe nga mėnyra e pėrdorimit apo kanė efekte shumė tė dėmshme nė organizėm duke filluar nga humbja e tė perceptuarit , lodhje e organizmit , humbje e oreksit , rėnie nė peshė , dhimbje tė shpeshta koke , sėmundje tė organeve tė frymėmarrjes , rėnie e koncentrimit , sėmundje tė lukthit , vjellje , zbehje , sėmundje tė gjakut , mundėsi e rritur pėr kancer , numėr i zvogėluar i spermatozoidėve te meshkujt , kurse tek femrat rrezik i shtuar pėr shterpėsi dhe zbehje e kėnaqėsisė seksuale , ērregullime tė ritmit tė zemrės , pagjumėsi , halucinacione , ethe dhe tė dridhura tė shpeshta , temperatura tė ulta trupore , varėsi psiqike etj.
KOMPLIKIMET
Komplikimet tek personat qė marrin drogė janė tė shumta .Ndėr komplikimet mė tė mėdha janė Mbidozimi , Koma ( pastaj Vdekja ) , Hepatiti B dhe C , Karies Dentar , SIDA ( si pasojė e shkėmbimit tė shiringave etj.) si dhe sėmundje tjera gjaku.
5.MJEKIMI TRAJTIMI
Puna mė e madhe qė duhet bėrė me kėtė rast ėshtė parandalimi i kėsaj dukurie tė keqe nė shoqėri.Kjo mund tė bėhet me ndihmėn e gjithė atyre qė kanė mundėsi tė ndikojnė nė forma tė ndryshme nė ngjitjen e vetėdijės tek tė rinjtė duke filluar qė nga familja , rrethi ku ata jetojnė , shkolla , shoqėria etj.Kjo duhet tė bėhet perms shpėrndarjes sė informacioneve tė ndryshme , njohjes sė rrezikut nga kėto substanca , rrezikut nga sėmundje tė ndryshme tė tjera siē ėshtė HIV / AIDS etj.Rastet e rėnda ose tė mbidozuara trajtohen nė spital duke pėrdorur medikamente tė cilat stabilizojnė nė njė masė tė sėmurin.Mirėpo duhet pasur kujdes nė mos rikthimin e sėrishėm tė marrjes sė drogave tek ata tė cilėt mjekohen njėherė.