Euro

Euro
HISTORIA E EURO-s

Anëtare të eurozonës janë 12 nga 15 shtetet e BE-së (Gjermania, Franca, Italia, Spanja, Portugalia, Belgjika, Luksemburgu, Hollanda, Austria, Finlanda, Greqia dhe Irlanda).

Më 1 janar 2002 euro-ja zëvendësoi monedhat e vjetra kombëtare. Siç tregon grafiku, vlera e monedhave evropiane gjithmonë ka lëvizur në krahasim me dollarin, madje edhe gjatë kohës kur janë zhvilluar debate rreth euros.

Lindja e Sistemit Monetar Evropian

Ishte kriza ekonomike e viteve 1970 që çoi në planet e para për një monedhë të vetme.

U braktis sistemi i vlerave të fiksuara të këmbimit të lidhura me dollarin amerikan.

Udhëheqësit evropianë ranë dakord të krijonin një sistem zinxhir monedhash, që lidhte monedhat evropiane me njëra-tjetrën.

Por sistemi menjëherë iu vu nën presionin e dollarit të fuqishëm, duke iu hapur probleme vendeve evropiane me ekonomi më të dobët.

Marrëveshja e Plaza-s

Në vitet 1980-të dollari u forcua shumë. Përqindjet amerikane të interesit ishin shumë të larta. Shkak për këtë ishte një mosmarrësheje midis administratës së Reganit dhe bankës qëndrore amerikane lidhur me madhësinë e defiçitit buxhetor. Në vitin 1986 vendet kryesore industriale të botës ranë dakort që të veprojnë për të ulur vlerën e dollarit. Marrëveshja e suksesshme u arrit në hotelin Plaza të Nju Jorkut.

Traktati i Mastrihtit

Më 1991, 15 anëtarët e Bashkimit Evropian, që u takuan në qytetin hollandez të Mastrihtit, ranë dakord të krijonin një monedhë të vetme në kuadrin e përpjekjeve për Bashkim Ekonomik dhe Monetar.

U vendosën kritere të rrepta për anëtarësim, ku përfshiheshin edhe objektivat për inflacionin, përqindjet e interesit dhe defiçitet buxhetore.

U themelua një Bankë Qëndrore Evropiane për të përcaktuar përqindjet e interesit. Britania dhe Danimarka vendosën të mbeten jashtë këtyre planeve.

Kriza e MVK-së

Mekanizmi i Vlerës së Këmbimit - i krijuar më 1979 - shërbente për të ruajtur qëndrueshmërinë e vlerave të monedhave evropiane.

Por frika se votuesit mund të refuzonin traktatin e Mastrihtit, bëri që spekulatorët e valutave të vinin në shënjestër monedhat më të dobëta.

Në shtator 1992 Britania e Madhe dhe shtetet e tjera të BE-së u detyruan të zhvleftësonin monedhat e tyre. Vetëm franga franceze arriti të mbrohej me sukses nga spekulatorët.

Kriza aziatike

Turbullirat në tregjet e monedhave aziatike filluan në korrik 1997 në Tajlandë dhe u përhapën me shpejtësi anekënd ekonomive kryesore aziatike, duke përfshirë edhe ekonomitë e Rusisë dhe Brazilit.

Huadhënësit e jashtëm tërhoqën fondet e tyre nga frika e një krize globale financiare, si pasojë e së cilës u forcua dollari.

Shumë shtete të BE-së po hasnin në vështirësi në përpjekjen e tyre për të shkurtuar defiçitet buxhetore me qëllim që të plotësonin kriteret për anëtarësim.

Futja e EURO-s në zbatim

Euro-ja u fut në zbatim më 1 janar 1999 si monedhë elektronike, që përdorej nga bankat, këmbyesit e huaj, firmat e mëdha dhe bursat.

Banka e re Qëndrore Evropiane vendosi përqindjet e interesit për mbarë eurozonën.

Por pasiguria lidhur me politikën e saj dhe mosmarrëveshjet publike midis qeverive anëtare e dobësuan vlerën e euro-s në tregjet e jashtme të këmbimit.

Ndërhyrja e Bankës Qendrore

Vetëm pas 20 muajsh euro-ja kishte humbur afro 30% të vlerës në krahasim me dollarin. Banka Qëndrore Evropiane dhe bankat e tjera qëndrore bashkuan forcat më në fund për të shtuar vlerën e saj.

Ky hap ndihmoi që nën euro-n të vendoset një dysheme - por ajo ende nuk e ka rimarrë vlerën e saj. Një euro e dobët ndihmonte eksportet evropiane, por minonte besimin tek monedha dhe ushqente presionet inflacioniste.

11.09.2001

Sulmi në Nju Jork, që synonte dëmtimin e qendrës kryesore financiare botërore, vuri në provë tregjet valutore. Paratë ju larguan lidhjeve me dollarin dhe shkuan drejt monedhave të sigurta si franga zvicerane dhe për herë të parë edhe tek euro. Bankat qwndrore bënë përpjekje të qetësonin tregjet dhe ulën përqindjet e interesit anekënd globit. Shumë vëzhgues besojnë se kjo mund të ketë shënuar pjekurinë e euro-s si valutë ndërkombëtare.

500 euro
Përmasat: 160 x 82mm
Ngjyra: e purpurt

Kartmonedha me vlerë 500 euro (rreth 470 dollarë) është kartmonedha me vlerën më të madhe nga të gjitha - dhe jo të gjithë janë të kënaqur me këtë. Kartmonedhat me vlerë të madhe mund të lëvizen lehtësisht dhe euro mund të bëhet monedha e preferueshme për ata që i bëjnë bisht pagimit të taksava dhe që duan të pastrojnë para.

Me një milion dollarë nuk mund të blesh aq drogë sa blije më parë, por me kartmonedhat 100-dollarëshe mund të mbushësh një valixhe të madhe. Po ta shkëmbesh këtë sasi me kartmonedha 500-euroshe, ajo sasi parash mund të futet në një çantë të madhe.

Megjithatë, në disa vende të eurozonës, si Austria, Belgjika dhe Hollanda, konsumatorët janë mësuar me monedha me vlera të mëdha. Për shembull, vlerësohet se kartmonedhat 1000-markëshe të Gjermanisë përbëjnë deri një të tretën e parave në qarkullim në këtë vend.

Banka Qëndrore Evropiane thotë se nuk mund të arrish ndonjë gjë duke racionuar kartmonedhat me vlerë të madhe; kriminelët thjesht do t'i ktheheshin kartmonedhave me vlerë më të vogël apo do të kalonin në monedha të huaja, për shembull, duke përdorur kartmonedhën 1000-frangëshe zvicerane

Ekzagjerim me urat?




200 euro
Përmasat: 153 x 82 mm
Ngjyra: E verdhë - kafe
100 euro
Përmasat: 147 x 82 mm
Ngjyra: E gjelbert

Në dhjetor të vitit 1996 Instituti Monetar Evropian, pararendësi i Bankës Qendrore Evropiane, publikoi modelet fituese për kartmonedhat e reja evropiane. Artisti fitues ishte një austriak, Robert Kalina, kartmonedhat e të cilit paraqisnin shtatë epokat e zhvillimit evropian.

Kartmonedha 5-euroshe është klasike, kartmonedha 10-euroshe romaneske, kartmonedha 20-euroshe gotike, kartmonedha 50-euroshe paraqet Rilindjen, kartmonedha 100-euroshe mishëron stilin barok dhe rokoko, kartmonedha 200-euroshe "epokën e arkitekturës së hekurit dhe qelqit" dhe kartmonedha 500-euroshe simbolizon arkitekturën moderne të shekullit të 20-të.

Faqja e parë e kartmonedhave euro paraqet dritare dhe porta, ndërsa faqet e pasme karakterizohet me figura urash të stilizuara rishtazi.

Por një vështrim nga afër i urave të zotit Kalina zbuloi se figurat ishin marrë plotësisht nga një manual standart për këtë çështje, 'Urat - 300 vjet sfidë ndaj natyrës'.

Kartmonedha 50-euroshe, për shembull, paraqiste urën Rialto në Venecia dhe kartmonedha 500-euroshe tregonte Urën e Normandisë. Më turpërues ishte fakti se banknota 5-euroshe tregonte një pamje të një ure të lashtë të lëvizshme në Indi. Tani figurat janë ripunuar

Falsifikuesit




50 euro
Përmasat: 140 x 77 mm
Ngjyra: Portokalli
20 euro
Përmasat: 133 x 77 mm
Ngjyra: Blu

Kudo dhe kurdo që bëhet një reformë e monedhës, ka falsifikime. Falsifikuesit, me mashtrime, i morën para njerëzve naivë kur Britania kaloi në sistemin dhjetor të parasë; e njëjta gjë ndodhi edhe kur Gjermania futi kartmonedha të reja në vitet 1980-të.

Për të goditur mashtrimin dhe falsifikimet, qeveritë e vendeve të Bashkimit Evropian kanë krijuar Europol-in, një forcë policore ndërvendore. Megjithatë, forca policore evropiane është e vogël. Deri në vitin 2003

Europol-i do të ketë rreth 350 oficerë. Europol-i nuk është një FBI evropiane, por në luftën e tij kundër krimit do të mbështetet në qeveritë e veçanta dhe policitë kombëtare.

Kriminelët do të donin që të fusnin në publik paratë e tyre të falsifikuara para se njerëzit të ishin mësuar me paratë e vërteta, dhe Komisioni Evropian është i shqetësuar se ndonjë veprim i tillë mund të vështirësojë së tepërmi pranimin e monedhës së re.

Por Banka Qendrore Evropiane ka filluar një fushatë të madhe për ta përgatitur publikun për euro-n, dhe thotë se kartmonedhat e saj kanë disa prej elementeve më të përparuara të sigurisë që ekzistojnë.

Mali i monedhave euro




Diametri: 25,75 mm
Pesha: 8,5 gr
1 euro
Diametri: 23,25 mm
Pesha 7,5 gr

Monedhat përbëjnë problemin më të madh. Qeveria hollandeze, për shembull, vlerëson se do të duhet që 250 kamionë njëtonësh të bëjnë 8000 udhëtime për të shpërndarë sasinë e saj sa një mal prej 1,5 miliard monedhash euro.

Gjermania ka 20 miliardë monedha për të shpërndarë. Por Banka Qëndrore Evropiane ka pasur mundësinë të nxjerrë mësime nga një kalim prej një paraje në një tjetër, kur Gjermania Lindore hodhi tej paranë e saj për të përdorur markën e Gjermanisë Perëndimore pak kohë para ribashkimit të të dy vendeve.


Probleme me monedhat e vogla


Një euro ka 100 qindarka (cents), që vjen nga fjala latinisht njëqind. Por prodhimi i të gjithë monedhave euro dhe qindarkave nuk ka kaluar pa probleme.

Në disa vende prodhimi i monedhave u desh të ndërpritej pas zbulimit të defekteve në figurat apo pas problemeve me format.

Monedha e parë zyrtare euro u prodhua në maj të vitit 1998 në Bordo. Francezët donin të ishin në krye në prodhimin e pjesës së tyre prej 7,5 miliard monedhash të reja.

Megjithatë ata e ekzagjeruan pak kur braktisën pamjen origjinale të monedhës. Në fund francezët u detyruan t'i shkrijnë përsëri nëntë milion monedhat 10-qindarkëshe me një kosto prej disa qindra mijra dollarësh.

Edhe Gjermania hasi në probleme. Cepat e 12 yjeve rreth anës së monedhave euro vështronin në drejtimin e gabuar dhe pas një 'vlerësimi artistik' prodhimi u ndal. Sipas planeve origjinale si kartmonedhat, ashtu edhe monedhat, duhet të paraqisnin të paktën disa simbole kombëtare.

Për të shmangur konfuzionin më në fund u vendos për të përdorur të njëjtën figurë për të gjitha kartmonedhat në të gjithë eurozonën. Por monedhat do të kenë një pamje të parë evropiane dhe të pasme 'kombëtare'. Pavarësisht nga pamja kombëtare, monedhat euro mund të përdoren në të gjithë eurozonën.

Çdo vend i eurozonës mund të vendosë se çfarë simboli kombëtar dëshiron të paraqesë në pjesën e pasme të monedhave euro dhe qindarkave "të saj". Irlanda, për shembull, paraqet harpën irlandeze, Spanja ka vënë një portret të mbretit, hollandezët paraqesin mbretëreshën e tyre, Italia ka vendosur vizatime klasike nga Leonardo da Vinçi dhe të tjerë, Franca ka vënë Marianën dhe Gjermania shqiponjën e Portën e Brandenburgu

Ndërmjet entuziazmit dhe dyshimit. Paketat startuese të monedhës së re.

Në 1. janar të vitit 2007, Sllovenia është anëtare e zonës së Euros, duke u bërë kështu vendi i 13-të që përdor valutën evropiane. Për dy javë sllovenët mund të paguajnë paralelisht me monedhën e vjetër, tolar-in, pastaj do të pranohet vetëm euroja. 450.000 paketa startuese, qeska të vogla me euro dhe cent në vlerë të 12 eurove dhe 52 cent, përgatiti Banka kombëtare sllovene për periudhën e ndërrimit të viteve, por vetëm pas pak orësh, nuk kishte më asnjë paketë në sportelet e bankës në Lubjanë.

Kjo mund të kuptohet si një shenjë e madhe interesi ndaj monedhës së re, por po t'i pyesësh sllovenët për këtë ata përgjigjen me shumë rezerva: "Disa janë mjaft entuziastë, disa skeptikë, shumica e shohin si unë realisht: do të kemi një monedhë të re dhe pikë. Ndoshta do të rriten çmimet, por kjo nuk ka të bëjë patjetër me euron." Nada Serajnik Sraka drejton fushatën e informimit për euron të qeverisë sllovene. Atë e çudit fakti që bashkëkombasit e saj nuk kanë ndonjë entuziazëm të madh ndaj euros, si gjermanët para disa vitesh: "Më shumë se 80% e qytetarëve e njohin euron. Sllovenët udhëtojnë shumë, janë tregtarë të mirë, për këtë arsye shumë vetë kanë euro në kuletat e tyre. Është ndryshe krahasuar me periudhën para pesë vitesh në Gjermani, Francë, apo Itali."

Në linjën telefonike të informimit studentja e politikës, Anja së bashku me koleget e saj i përgjigjet me shume durim pyetjeve të qytetarëve. Për shembull, sa kohë do të ekzistojë ende tolari, të cilin sllovenët e futën si monedhë vetëm para 15 vitesh. Përgjigja: Deri në 15 janar. Disa madje kanë ende në kokë valutat e vjetra: "Shumë i bëjnë llogaritë ende në dinarë, valutën e vjetër jugosllave apo në marka gjermane. Ka që i kanë kursimet në marka gjermane, për këtë arsye atyre ju duhet që të kthejnë fillimisht euron në marka, për të kuptuar sa kanë." Ndryshimi i çmimeve nga euro në marka ishte i thjeshtë, me rregullin 1:2 Me tolarin është është më e vështirë.

239, 64 tolar bëjnë 1.euro.

Kështu një 1. milionësh zvogëlohet shumë shpejt, në 4173 euro. Shqetësimi, që euroja mund të shkaktojë rritjen e çmimeve ekziston edhe në Slloveni, madje ai nuk është edhe aq i pabazuar. Drejtuesja e fushatës informuese, ka megjithatë besim se nuk do të shfrytëzohet edhe aq faza e ndërrimit të çmimeve për sharlatanizëm:

"Është e mundur që çmimet në disa raste do të rriten. Ajo mund të bëjmë ne është që të bëhemi sa më të ndërgjegjshëm për këtë. Që nga marsi çmimet janë të shënuara dyfish. në euro dhe tolar. Prej 1 janarit do të jetë ndryshe, më dukshëm do të tregohen çmimet në euro dhe më të vogla ato në tolar. Kjo përgjatë një viti dhe në këtë mënyrë ne bëjmë transparent zhvillimin e çmimeve. Studentja Anja e linjës telefonike të informimit dëshiron të ruajë disa tolarë si kujtim, megjithëse ndarja nga tolari për atë nuk
është aq e vështirë si për gjermanët para pesë vitesh:

"Jo nuk është si në Gjermani. Ne kemi pasur kaq shumë valuta. Unë akoma nuk jam bërë 23 dhe kam përjetuar katër valuta të ndryshme. Përfytyrojeni si mund të ndjehet gjyshja ime. Madje ka njerëz që pyesin se kur do të vijë valuta tjetër pas euros. Por ne shpresojmë që kjo është vërtet valuta e fundit."